[OSM-talk-nl] review: Van een gratis naar een vrij geoweb

[Zoran Kovacevic]

Vanuit verschillende kanten is gevraagd om een artikel over OSM. 
Doelgroep: open source geïnteresseerden (niet perse technisch, mogelijk 
wel beleidsmakend). Ik heb onderstaand concept ingetiept en ben benieuwd 
naar jullie ideeën en opmerkingen.

Groet, Zoran

===

Van een gratis naar een vrij geoweb

Het geografische web (geoweb) ontwikkelt zich in rap tempo. Yahoo!, 
Google, Microsoft en anderen hebben zogenaamde mapping API's beschikbaar 
gesteld. Hiermee kan een ieder prachtige, interactieve landkaarten 
plaatsen op een website. Gratis en voor niets!

Met het maken van landkaarten zijn veel kosten gemoeid. Denk 
bijvoorbeeld aan het maken van  luchtfoto's, het verzamelen van 
landmetingen en vooral het actueel houden van de gegevens. Wist je dat 
de kaart van Nederland zo'n 10% per jaar veranderd? Bedrijven zoals het 
Nederlandse TeleAtlas zijn hierin gespecialiseerd en verkopen deze data 
onder licentie en voor veel geld aan bovengenoemde bedrijven. Maar hoe 
zit het als jij of ik geïnteresseerd zijn in geografische data?

Met behulp van de mapping API's kun je leuke dingen doen. Let alleen 
goed op: de voorwaarden waaronder deze API's gebruikt mogen worden, 
beperken de inzetbaarheid. Wat doe je als Google besluit om relevante 
advertenties te plaatsen in 'jouw' landkaart? Het geld moet uiteindelijk 
toch ergens mee verdiend worden en vergeet niet dat advertenties 
verkopen hun inkomstenbron is.
Daar komt ook nog bij dat je beperkt bent door de mogelijkheden van de 
API die beschikbaar gesteld wordt. Wat als jouw nieuwbouwwijk nog niet 
in de kaart opgenomen is? Je kunt met geen mogelijkheid de gegevens 
toevoegen. Fouten in de kaart veranderen? Helaas. Gelukkig is er een 
vrij en open alternatief.

OpenStreetMap is een project dat voor geo-data probeert te bereiken wat 
Wikipedia heeft bereikt voor encyclopedische data: een vrij beschikbare 
en vrij aanpasbare bron aan informatie.
Het is in 2004 in Engeland opgestart door Steve Coast en inmiddels 
uitgegroeid tot een community met wereldwijde activiteiten. De geo-data 
van OpenStreetMap is beschikbaar onder een Creative Commons licentie. 
Inmiddels zijn alle snelwegen van Engeland in kaart gebracht, alsmede 
Central London, Cambridge en vele andere dorpen en steden. Een van de 
doelstellingen is om de kaart van Engeland in 2008 gereed te hebben. Dat 
willen wij ook in Nederland!

In maart van dit jaar heeft stichting Vrijschrift in samenwerking met de 
OpenStreetMap Foundation in Engeland een subsidie ontvangen van de 
Digitale Pioniers (onderdeel Kennisland). Deze subsidie zal ingezet 
worden om het project in Nederland op te starten en momentum te geven. 
Er zijn 10 zogenaamde mapping parties gepland. Een van de doelen is om 
Amsterdam, Rotterdam en Den Haag dit jaar in kaart te brengen. Daarnaast 
is een doel een gezonde community op te zetten, om zodoende Nederland 
verder in kaart te brengen.

Het in kaart brengen van een gebied is redelijk eenvoudig. Je neemt een 
GPS en loopt, fietst (of rijdt met je auto) over straten en wegen. Je 
GPS slaat je afgelegde weg op in een zogenaamde tracklog. Deze gegevens 
upload je bij thuiskomst naar de centrale OpenStreetMap database. Met 
behulp van een van de speciale editors laadt je de tracks in van de 
OpenStreetMap database. Vervolgens trek je lijnen daar waar de track 
aangeeft dat je gelopen hebt. Deze lijnen (ook wel segments genoemd) 
groepeer je samen tot een straat (ook wel way genoemd). Een straat kun 
je daarna een naam geven en een classificatie, bijvoorbeeld 
'residential' voor een weg in de bebouwde kom, of 'motorway' voor een 
snelweg. Aanvullende informatie, zoals eenrichtingverkeer, maximum 
snelheid en heel veel andere informatie kun je er ook in kwijt. De 
ingevoerde informatie wordt ook weer in de centrale database opgeslagen.
Daarna wil je natuurlijk de vruchten van je werk zien! OpenStreetMap 
heeft verschillende servers die op afroep onderdelen van de kaart 
opnieuw maken (ook wel renderen genoemd). Dit neemt even wat tijd in 
beslag, maar daarna kun je je nieuw in kaart gebrachte gebied bewonderen 
in een zogenaamde slippy map, zoals je die ook kent van Google Maps.

Het is vanwege auteursrechten niet toegestaan om de straatnamen (of de 
wegen zelf) over te nemen uit andere kaarten. Kaartenmakers plaatsen 
zogenaamde Easter Eggs in hun kaarten. Dit zijn niet bestaande, of 
foutieve wegen of objecten: kerken die niet bestaan, een spellingsfout 
in een straatnaam, een weg die door bestaande bebouwing loopt, etc. Zo 
kunnen ze ongeoorloofd kopiëren aantonen. Het is dus van groot belang om 
goed aantekeningen of foto's te maken van straatnaamborden.

Op deze manier worden Nederland en de rest van de wereld in kaart 
gebracht. Een voor de hand liggende vraag is: kan dat niet sneller? 
Alles ter wereld is toch al eens in kaart gebracht? En zeker in 
Nederland – kaartenmakers van het eerste uur! - hebben we ieder stukje 
land al meerdere keren in kaart gebracht. Kunnen we dat niet hergebruiken?

Kaarten en de onderliggende geografische brondata vallen onder het 
auteursrecht. Hierdoor zijn deze gegevens automatisch beschermd en zal 
het expliciet moeten worden vrijgegeven. Dat lijkt vanzelfsprekend als 
het gaat om kaarten die met gemeenschapsgeld (lees: overheid) zijn 
gemaakt. Het ligt echter wat lastiger, omdat de overheid ook weer delen 
van datasets onder licentie inkoopt bij commerciële derden.

Een lichtpunt is de discussie rond het Nationaal Wegen Bestand. Dit is 
een door Rijkswaterstaat ontwikkelde en beheerde database met alle wegen 
van Nederland. In antwoord op kamervragen geven ze 16 maart 2007 aan: 
“Rijkswaterstaat zal het NWB onder voorwaarden vrijgeven. Dit moet in 
het licht gezien worden van het programma 'Andere Overheid' en het 
stelsel van Basisregistraties. Tot 1 januari 2009 wordt het NWB 
vrijgegeven zonder recht op hergebruik. Na deze datum wordt het NWB 
vrijgegeven zonder restricties. Met deze overgangstermijn wordt deels 
tegemoet gekomen aan de belangen van de gevestigde markt.”

Wanneer dit doorgang vindt, loopt Nederland in een keer koploper voor 
wat betreft open geo-data. Ik hoop dan ook dat dit 
Rijkswaterstaat-initiatief navolging vindt zodat relevante, met 
gemeenschapsgeld ontwikkelde data, vrij beschikbaar komt.

Tot slot twee quotes van technologische visionairs van deze tijd:

“If you don’t make [lower-resolution mapping data] publicly
available, there will be people with their cars and GPS
devices, driving around with their laptops .. They will be
cataloguing every lane, and enjoying it, driving 4×4s behind
your farm at the dead of night. There will, if necessary, be a
grass-roots remapping.”  -- Tim Berners-Lee [1]

“You could have a community capability where you
took the GPS data of people driving around and started
to see, oh, there’s a new road that we don’t have, a new
route .. And so that data eventually should just come
from the community with the right software
infrastructure.”  -- Bill Gates [2]

Wil je ook bijdragen aan OpenStreetMap, kijk dan op 
http://www.openstreetmap.nl.

[1] 
http://technology.guardian.co.uk/weekly/story/0,,1736751,00.html#article_continue
[2] 
http://www.microsoft.com/presspass/exec/billg/speeches/2006/03-20MIX.mspx